Αρχικά, για να κατανοήσουμε τι είναι η πρόπτωση μιτροειδούς θα πρέπει να αναφερθούμε σύντομα στη μιτροειδή βαλβίδα και τη λειτουργία της. Η μιτροειδής βαλβίδα βρίσκεται μεταξύ του αριστερού κόλπου και της αριστερής κοιλίας. Σε φυσιολογικές συνθήκες η μιτροειδής βαλβίδα, κατά τη διαστολή της καρδιάς, ανοίγει και με αυτόν τον τρόπο περνάει το οξυγονωμένο αίμα από τον αριστερό κόλπο και καταλήγει στην αριστερή κοιλία. Αντίθετα, κατά τη συστολή της καρδιάς, η μιτροειδής βαλβίδα κλείνει και το αίμα φεύγει με δύναμη από την αριστερή κοιλία προς τις αρτηρίες και την αορτή. Στην περίπτωση λοιπόν, της πρόπτωσης μιτροειδούς, η βαλβίδα αυτή κατά τη συστολή της καρδιάς αντί να παραμένει κλειστή, λόγω της κατασκευαστικά χαλαρής δομής των ιστών της προβάλλει προς τα πίσω μέσα στον αριστερό κόλπο. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την διέλευση αντίθετου ρεύματος αίμα από την αριστερή κοιλία. Η πρόπτωση μιτροειδούς είναι μια συχνή «πάθηση», η οποία παρουσιάζεται κυρίως στις γυναίκες. Κατά κύριο λόγο, είναι πρωτοπαθής, υπάρχει δηλαδή εξ αρχής και σπανίως είναι αποτέλεσμα νόσων του συνδετικού ιστού, όπως αυτής του συνδρόμου Marfan.
Πόσο σοβαρή πάθηση είναι η πρόπτωση μιτροειδούς;
Η πρόπτωση μιτροειδούς τις περισσότερες φορές δεν είναι πάθηση, αλλά συνδέεται είτε με πρόκληση ανεπάρκειας της μιτροειδούς βαλβίδας, είτε με αρρυθμίες. Στην περίπτωση των αρρυθμιών, η σοβαρότητά τους καθορίζουν και τη βαρύτητα της πρόπτωσης. Πιο αναλυτικά:
- Ανεπάρκεια μιτροειδούς βαλβίδας και πρόπτωση μιτροειδούς: Η πρόπτωση μιτροειδούς συνοδεύεται κάποιες φορές από μικρή ανεπάρκεια βαλβίδος, δηλαδή από μικρή διαφυγή αίματος προς τον αριστερό κόλπο. Η περίπτωση αυτή δεν έχει ιδιαίτερη κλινική σημασία. Υπάρχει όμως και μια ελάχιστη πιθανότητα, συνήθως μετά τα 50 με 55 έτη και ύστερα από πολλά χρόνια συνύπαρξης του/της ασθενούς με την πρόπτωση, η ανεπάρκεια να εξελιχτεί σε σοβαρότερη. Εδώ, οι θεραπευτικές μέθοδοι που ακολουθούνται είναι εκείνες που ακολουθούν οι ασθενείς με χρόνια ανεπάρκεια μιτροειδούς βαλβίδας. Συνήθως κάποιοι από αυτούς τους ασθενείς θα χρειαστούν χειρουργική επέμβαση για την επιδιόρθωση της βαλβίδας. Σε ακόμα πιο σπάνιες περιπτώσεις, μπορεί να προκληθεί οξεία ανεπάρκεια μιτροειδούς, η οποία οφείλεται σε μυξωματώδη εκφύλιση της μιτροειδούς βαλβίδας, η οποία οδηγεί στη ρήξη των τενόντιων χορδών.
- Αρρυθμίες και πρόπτωση μιτροειδούς: Οι αρρυθμίες είναι μια συχνή εκδήλωση της πρόπτωσης, αν και κάποιες φορές μπορεί να είναι σοβαρότερη από το συνηθισμένο. Σε περίπτωση σοβαρών και επικίνδυνων αρρυθμιών, χορηγούνται φάρμακα, όπως β- αναστολείς, Και σε ακόμα πιο σοβαρές καταστάσεις μπορεί να γίνει εμφύτευση απινιδωτή.
Τι συμπτώματα παρουσιάζει η πρόπτωση μιτροειδούς;
Συνήθως άτομα με πρόπτωση μιτροειδούς βαλβίδας δεν παρουσιάζουν κανένα σύμπτωμα. Κάποιοι ασθενείς όμως μπορεί να παρουσιάσουν πόνο στο στήθος, δύσπνοια, ζαλάδα ή λιποθυμία και αίσθημα παλμών.
Πώς διαγιγνώσκεται η πρόπτωση μιτροειδούς;
Καθώς η πρόπτωση μιτροειδούς βαλβίδος τις περισσότερες φορές δεν παρουσιάζει κανένα σύμπτωμα ( είναι δηλαδή ασυμπτωματική ), η διάγνωση της γίνεται συνήθως τυχαία σε κάποια εξέταση ρουτίνας. Αν υπάρξουν συμπτώματα και ο/η ασθενής πληροφορήσει το γιατρό γι αυτά, μπορεί να υποψιαστεί για την ύπαρξη πρόπτωσης και να επιβεβαιωθεί από τα ακροαστικά ευρήματα. Κατά την ακρόαση της καρδιάς, ο καρδιολόγος μπορεί να ακούσει το χαρακτηριστικό συστολικό κλικ, το οποίο δημιουργείται λόγω της προς τα πίσω προβολής των πεπαχυσμένων γλωχινών κατά το κλείσιμο της βαλβίδας. Εάν η πρόπτωση μιτροειδούς συνοδεύεται και από ανεπάρκεια της βαλβίδας, τότε μετά το συστολικό κλικ, ακούγεται συστολικό φύσημα. Η επιβεβαίωση της πρόπτωσης πραγματοποιείται με τη διενέργεια υπερηχογραφήματος και σε συμπτωματικές καταστάσεις, μπορεί να ζητηθεί από τον καρδιολόγο η διενέργεια τεστ κοπώσεως και 24ωρη ηλεκτροκαρδιογραφική καταγραφή με holter.
Παρακολούθηση, προφυλάξεις και θεραπεία
Στην περίπτωση της πρόπτωσης μιτροειδούς τις περισσότερες φορές απαιτείται μόνο μια απλή καρδιολογική εκτίμηση και ένα υπερηχογράφημα κάθε 2 με 3 χρόνια περίπου. Τα χρονικά αυτά διαστήματα των εξετάσεων δεν είναι σταθερά, καθώς εάν παρατηρηθούν μεταβολές στο υπερηχογράφημα μπορούν να μειωθούν και να πραγματοποιούνται συχνότερα. Οι βαλβίδες στα άτομα που πάσχουν από πρόπτωση μιτροειδούς είναι πιο ευάλωτες στις διάφορες μικροβιακές λοιμώξεις, γι αυτό το λόγο όταν υπάρχει περίπτωση μικροβιαιμίας, γίνεται προληπτική χορήγηση αντιβιοτικών για προστασία του/ της ασθενούς από την μόλυνση της βαλβίδας και για την αποφυγή πρόκλησης λοιμώδους ενδοκαρδίτιδας. Οι περιπτώσεις που πρέπει να χορηγούνται αντιβιοτικά είναι πριν από οδοντιατρικές, γυναικολογικές ή ουρολογικές εξετάσεις. Σε περιπτώσεις ανεπάρκειας, χορηγούνται διουρητικά και αγγειοδιασταλτικά φάρμακα, που έχουν στόχο τη μείωση της αρτηριακής πίεσης και των αγγειακών αντιστάσεων. Με τον τρόπο αυτό διευκολύνεται η λειτουργία της καρδιάς.
Αθλητές και άτομα που αθλούνται πολύ και πάσχουν από πρόπτωση μιτροειδούς θα πρέπει να διενεργούν αυστηρότερους ελέγχους, καθώς η πρόπτωση μιτροειδούς βαλβίδας ενοχοποιείται για το 3% των αιφνιδίων θανάτων στους αθλητές. Θα πρέπει να ελέγχεται το ιστορικό συγκοπτικού επεισοδίου αν υπάρχει, το οικογενειακό ιστορικό για αιφνίδιο θάνατο, οι σοβαρές αρρυθμίες, η σοβαρή ανεπάρκεια μιτροειδούς και τα ιστορικό εμβολικού επεισοδίου. Η χειρουργική αντικατάσταση βαλβίδος είναι εξαιρετικά σπάνια και μόνο σε πολύ σοβαρές περιπτώσεις ανεπάρκειας της μιτροειδούς βαλβίδας.
Συνοψίζοντας
Η πρόπτωση μιτροειδούς είναι μια κατάσταση, κατά την οποία η μιτροειδής βαλβίδα, κατά την καρδιακή συστολή, αντί να παραμένει κλειστεί, όπως πρέπει, προβάλλει προς τα πίσω μέσα στον αριστερό κόλπο. Τα αίτια είναι συνήθως κατασκευαστικά, δηλαδή οι ιστοί γύρω από τη βαλβίδα είναι χαλαροί. Τα αποτελέσματα αυτής της χαλαρότητας των ιστών, είναι η διέλευση αντίθετου ρεύματος αίμα από την αριστερή κοιλία. Η πρόπτωση μιτροειδούς βαλβίδος, σε ένα μεγάλο ποσοστό, δεν παρουσιάζει συμπτώματα, εάν όμως παρουσιάσει αυτά είναι ο πόνος στο στήθος, η δύσπνοια,, το αίσθημα παλμών και η ζάλη. Αυτά ακριβώς τα συμπτώματα είναι που μπορεί να οδηγήσουν τον/την ασθενή στον καρδιολόγο και να τον βοηθήσουν στη σωστή διάγνωση της νόσου. Κατά την ακρόαση της καρδιάς ο καρδιολόγος μπορεί να ακούσει το χαρακτηριστικό κλικ κατά το κλείσιμο της βαλβίδας. Εάν συνυπάρχει ανεπάρκεια βαλβίδας, τότε μετά το συστολικό κλικ, ακούγεται και το συστολικό φύσημα. Ο καρδιολόγος επιβεβαιώνει τη διάγνωσή του με τη διενέργεια υπερηχογραφήματος και σε περιπτώσεις που υπάρχουν συμπτώματα, ζητά τη διενέργεια τεστ κοπώσεως και 24ωρη ηλεκτροκαρδιογραφική καταγραφή με holter. Η πρόπτωση μιτροειδούς είναι μια πάθηση, η οποία στις περισσότερες περιπτώσεις δεν χρειάζεται κάποια θεραπεία. Η συστηματική παρακολούθηση και η προφυλακτική αντιβίωση για την αποφυγή της ενδοκαρδίτιδας σε εξετάσεις οδοντιατρικές, ουρολογικές και γυναικολογικές, είναι αρκετές. Εάν η πρόπτωση μιτροειδούς συνοδεύεται και από ανεπάρκεια της βαλβίδας, τότε χορηγούνται διουρητικά και αγγειοδιασταλτικά φάρμακα, τα οποία μειώνουν την αρτηριακή πίεση και τις αγγειακές αντιστάσεις. Σε πιο σοβαρές περιπτώσεις ανεπάρκειας της βαλβίδας, μπορεί να χρειαστεί χειρουργική αποκατάσταση ή αντικατάστασή της. Να σημειώσουμε ότι η κάθε περίπτωση ασθενούς είναι διαφορετική και ο καρδιολόγος εκτιμά την καθεμιά από αυτές τις καταστάσεις ξεχωριστά, έτσι ώστε να δοθούν οι σωστές οδηγίες για την αντιμετώπιση της πρόπτωσης. Η συχνότητα των εξετάσεων και της παρακολούθησης από το γιατρό εξαρτάται από τη βαρύτητα της πάθησης, την οποία την καθορίζει ο καρδιολόγος.