Η κολπική μαρμαρυγή είναι μια μορφή αρρυθμίας, πολύ διαδεδομένη, η οποία έχει είτε μόνιμη μορφή είτε παρουσιάζεται κατά παροξυσμούς. Κολπική μαρμαρυγή ονομάζουμε την κατάσταση κατά την οποία οι κόλποι της καρδιάς συστέλλονται ακανόνιστα και τα ηλεκτρικά ερεθίσματα έχουν μη φυσιολογικό ρυθμό. Τα ηλεκτρικά αυτά ερεθίσματα και ο καρδιακός ρυθμός ξεκινούν και ρυθμίζονται από τον φλεβόκομβο, ο οποίος εντοπίζεται στον δεξιό κόλπο της καρδιάς, και διαχέονται προ τις κοιλίες, δίνοντας έτσι το έναυσμα για την καρδιακή συστολή. Όταν λοιπόν ο καρδιακός ρυθμός δεν είναι φυσιολογικός δημιουργούνται αρρυθμίες και πολλές φορές και ταχυκαρδίες. Η κολπική μαρμαρυγή αναλόγως τη βαρύτητά της, διακρίνεται σε τρία είδη, την παροξυσμική κολπική μαρμαρυγή, την εμμένουσα και τη μόνιμή η χρόνια κολπική μαρμαρυγή. Η παροξυσμική κολπική μαρμαρυγή διακρίνεται από συμπτώματα, τα οποία έρχονται και φεύγουν συνήθως εντός 24ώρου. Σπάνια κρατούν παραπάνω, αλλά εάν κρατήσουν τότε δεν υπερβαίνουν τις επτά (7) ημέρες. Η εμμένουσα κολπική μαρμαρυγή έχει συμπτώματα που διαρκούν πάνω από επτά ημέρες και χρειάζεται ιατρική παρέμβαση για την επαναφορά του καρδιακού ρυθμού στα φυσιολογικά όρια. Τέλος, στη μόνιμη ή χρόνια κολπική μαρμαρυγή ο καρδιακός ρυθμός δεν μπορεί να αποκατασταθεί ούτε μόνος ούτε με φάρμακα και χρειάζεται ιατρική παρέμβαση Παρ’ όλα αυτά η λήψη των φαρμάκων είναι αναγκαία, ώστε να βοηθηθεί και να ανακουφιστεί ο/η ασθενής.
Ποια αίτια προκαλούν κολπική μαρμαρυγή και ποιοι είναι οι παράγοντες κινδύνου εμφάνισής της;
Η κολπική μαρμαρυγή προκαλείται όταν οι κόλποι της καρδιάς παύουν να λειτουργούν σωστά, δηλαδή να συστέλλονται με φυσιολογικό ρυθμό. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι τα ηλεκτρικά ερεθίσματα, τα οποία ξεκινούν και ρυθμίζονται από το φλεβόκομβο, δεν έχουν φυσιολογικό ρυθμό και προκαλούν αρρυθμία. Υπάρχουν και φορές όμως που η κολπική μαρμαρυγή δεν έχει καμία αιτία εμφάνισης.
Αρκετοί είναι οι παράγοντες, οι οποίοι αυξάνουν τις πιθανότητες εμφάνισης της κολπικής μαρμαρυγής. Κάποιοι από αυτούς μπορούν να τροποποιηθούν, έτσι ώστε να μειωθούν οι πιθανότητες αυτές ( παχυσαρκία, αλκοόλ, σακχαρώδης διαβήτης, υπέρταση κ.α. ), ενώ κάποιοι άλλοι όχι ( ηλικία, κληρονομικότητα κ.α. ). Αυτοί είναι οι εξής:
- Η παχυσαρκία: Τα παχύσαρκα άτομα έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες να εμφανίσουν νοσήσουν από κολπική μαρμαρυγή, για το λόγο αυτό είναι σημαντική η μείωση του σωματικού βάρους και η διατήρησή του σε φυσιολογικά επίπεδα
- Αλκοόλ: Η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ, μπορεί να οδηγήσει σε κολπική μαρμαρυγή. Η διακοπή του ενδείκνυται, έτσι ώστε να ελαχιστοποιηθούν οι πιθανότητες.
- Η υπέρταση: Τα άτομα με υπέρταση παρουσιάζουν συχνότερα κολπική μαρμαρυγή
- Χρόνιες παθήσεις: Ο σακχαρώδης διαβήτης, προβλήματα θυρεοειδούς, το μεταβολικό σύνδρομο, η χρόνια νεφρική νόσος και η πνευμονική νόσος, η υπνική άπνοια.
- Η καρδιακές νόσοι: Αυξημένο κίνδυνο έχουν όσοι πάσχουν από συγγενή καρδιοπάθεια, στεφανιαία νόσο, συμφορητική καρδιακή ανεπάρκεια και όσοι έχουν προβλήματα των βαλβίδων και ιστορικό καρδιακής προσβολής
- Η ηλικία: Η κολπική μαρμαρυγή πλήττει συνήθως άτομα μεγαλύτερης ηλικίας.
Τι συμπτώματα παρουσιάζει η κολπική μαρμαρυγή;
Η κολπική μαρμαρυγή είναι μια ασυμπτωματική νόσος, δεν παρουσιάζει δηλαδή κάποιο σύμπτωμα και η διάγνωσή της γίνεται τυχαία κατά τη διάρκεια κάποιας άλλης εξέτασης. Εάν σε κάποιες περιπτώσεις όμως εμφανιστούν συμπτώματα, αυτά είναι τα παρακάτω:
- Η δύσπνοια
- Η ζάλη
- Οι αρρυθμίες
- Οι ταχυπαλμίες
- Η έντονη κόπωση
- Η αδυναμία, που προκαλείται λόγω της υπότασης
- Η σύγχυση
- Η μειωμένη ικανότητα για οποιαδήποτε σωματική άσκηση
Πώς γίνεται η διάγνωση της κολπικής μαρμαρυγής;
Η κολπική μαρμαρυγή, καθώς τις περισσότερες φορές δεν παρουσιάζει συμπτώματα, εντοπίζεται τυχαία, συχνά σε εξετάσεις που μπορεί να έχουν προγραμματιστεί για άλλο λόγο. Αν παρουσιαστούν ενδείξεις της νόσου, ο καρδιολόγος θα πραγματοποιήσει μια σειρά εξετάσεων για να επιβεβαιώσει τις υποψίες του. Αρχικά, γίνεται μια εξέταση από το γιατρό και ένα ηλεκτροκαρδιογράφημα. Οι εξετάσεις που ακολουθούν είναι το υπερηχογράφημμα καρδιάς, το τεστ κοπώσεως, η ακτινογραφία θώρακος και οι βιοχημικές εξετάσεις. Ορισμένες φορές και αναλόγως την περίπτωση μπορεί να χρειαστεί 24ωρη καταγραφή του καρδιακού ρυθμού με holter.
Τι επιπλοκές μπορεί να παρουσιάσει η κολπική μαρμαρυγή;
Η κολπική μαρμαρυγή μπορεί να παρουσιάσει διάφορες επιπλοκές, με πιο συχνή τα εμβολικά επεισόδια και με κυριότερα από αυτά τα εγκεφαλικά επεισόδια. Αυτό συμβαίνει διότι οι κόλποι δεν λειτουργούν φυσιολογικά και σωστά, με αποτέλεσμα να συγκεντρώνεται στις κοιλότητές τους αίμα και να δημιουργούνται θρόμβοι. Αυτοί οι θρόμβοι μπορεί να αποκολληθούν και να προχωρήσουν στην περιφέρεια, με αποτέλεσμα την εμφάνιση εμβολών στον εγκέφαλο, τα νεφρά και σε διάφορα άλλα όργανα. Μερικές ακόμα σοβαρές επιπλοκές που μπορεί να προκληθούν είναι η οξεία καρδιακή κάμψη, το συγκοπτικό επεισόδιο, το οξύ πνευμονικό οίδημα και η ισχαιμία του μυοκαρδίου.
Πώς θεραπεύεται η κολπική μαρμαρυγή;
Οι διάφορες θεραπείες που υπάρχουν για την κολπική μαρμαρυγή αποσκοπούν στην αποκατάσταση και πρόληψη συγκεκριμένων καταστάσεων. Έτσι, υπάρχουν θεραπείες, οι οποίες στοχεύουν στην αποκατάσταση του φυσιολογικού ρυθμού της καρδιάς, στον έλεγχο της καρδιακής συχνότητας, στη μείωση των υποτροπών της κολπικής μαρμαρυγής και την πρόληψη των θρομβοεμβολικών επεισοδίων. Παρακάτω παρουσιάζονται αναλυτικά οι θεραπείες αυτές:
- Η αποκατάσταση του φυσιολογικού ρυθμού της καρδιάς: Η αποκατάσταση του καρδιακού ρυθμού πραγματοποιείται σε ασθενείς, οι οποίοι πάσχουν από παροξυσμική ή εμμένουσα κολπική μαρμαρυγή. Χορηγούνται φάρμακα ή γίνεται ηλεκτρική ανάταξη της αρρυθμίας. Τα φάρμακα είναι η προπαφαινόνη με λήψη από το στόμα και η αμιοδαρόνη ενδοφλεβίως. Η ανάταξη πραγματοποιείται σε περίπτωση που τα συμπτώματα δεν υποχωρήσουν και διαρκούν πάνω από 48 ώρες. Είναι αναγκαίο πριν από αυτή τη διαδικασία να γίνει ένα διοισοφαγικό υπερηχογράφημα καρδιάς, έτσι ώστε να αποκλειστεί το ενδεχόμενο θρόμβου, καθώς σε περίπτωση ύπαρξής του, ο/η ασθενής θα πρέπει να λαμβάνει αντιπηκτικά φάρμακα για τρεις εβδομάδες πριν την ανάταξη.
- Έλεγχος της καρδιακής συχνότητας: Φάρμακα, όπως οι β- αποκλειστές, οι ανταγωνιστές των διαύλων ασβεστίου και η διγοξίνη, χορηγούνται σε ασθενείς με εμμένουσα ή μόνιμη κολπική μαρμαρυγή, για την αποφυγή υποτροπής της.
- Πρόληψη των υποτροπών της κολπικής μαρμαρυγής: Υπάρχουν τρείς μέθοδοι, που χρησιμοποιούνται για την πρόληψη των υποτροπών της νόσου: η φαρμακευτική, η επεμβατική και η χειρουργική. Κατά τη φαρμακευτική αγωγή χορηγούνται β- αποκλειστές, αμιοδαρόνη και σοταλόλη, κατά την επεμβατική μέθοδο χρησιμοποιείται ένας ειδικός καθετήρας, ο οποίος περνά από τη μηριαία φλέβα στον αριστερό κόλπο της καρδιάς και καταλύει τις πνευμονικές φλέβες. Χειρουργικά, όταν ο/η ασθενής πρέπει να υποβληθεί σε επέμβαση καρδιάς για άλλους λόγους, εφαρμόζεται η τεχνική Maze.
- Η πρόληψη των θρομβοεμβολικών επεισοδίων: Σε ασθενείς με κολπική μαρμαρυγή, η δημιουργία θρόμβων είναι το μεγαλύτερο πρόβλημα. Για το λόγο αυτό χορηγούνται αντιπηκτικά φάρμακα. Ο θρόμβος δημιουργείται, διότι ο αριστερός κόλπος της καρδιάς έχει αποδιοργανωθεί λόγω της κολπικής μαρμαρυγής και σταματά να συστέλλεται. Έτσι το αίμα λιμνάζει στην περιοχή και δημιουργείται θρόμβος. Ο θρόμβος μπορεί να προκαλέσει μέχρι και εγκεφαλικό επεισόδιο, σε περίπτωση που φτάσει, μέσω της κυκλοφορίας, μέχρι τον εγκέφαλο. Τα αντιπηκτικά φάρμακα αποτρέπουν τη δημιουργία θρόμβων, εμποδίζοντας την πήξη του αίματος.
Πώς προλαμβάνουμε την κολπική μαρμαρυγή;
Η πρόληψη της κολπικής μαρμαρυγής περιλαμβάνει απλές οδηγίες και συμβουλές, οι οποίες είναι ιδιαίτερα χρήσιμες και για τη γενικότερη υγεία του οργανισμού μας. Αυτές είναι οι εξής:
- Η σωστή και υγιεινή διατροφή, πλούσια σε φρούτα και λαχανικά και φτωχή σε λίπη.
- Η καθημερινή σωματική άσκηση, έστω και ήπιας μορφής
- Η μείωση των παραπάνω κιλών σε περίπτωση παχυσαρκίας και η διατήρηση ενός υγιούς βάρους
- Η διακοπή του καπνίσματος
- Η μείωση του αλκοόλ και της καφεΐνης
- Η αποφυγή αγχωδών καταστάσεων