Το έμφραγμα μυοκαρδίου ή αλλιώς καρδιακή προσβολή, είναι στις ημέρες μας μια από τις πιο συχνές αιτίες θανάτου σε άτομα άνω των 40 ετών. Το έμφραγμα μυοκαρδίου προκαλείται από απόφραξή μίας ή περισσοτέρων στεφανιαίων αρτηριών, η οποία οδηγεί σε νέκρωση τμήματος του μυοκαρδίου. Οι στεφανιαίες αρτηρίες τροφοδοτούν με αίμα τα τοιχώματα της καρδίας, γι αυτό και η απόφραξή τους είναι ιδιαίτερα επικίνδυνη. Η απόφραξη των στεφανιαίων αρτηριών έχει ως συνέπεια την ξαφνική διακοπή της ροής του αίματος προς την καρδιά και ως φυσικό επακόλουθο την οξεία ισχαιμία, δηλαδή το έμφραγμα μυοκαρδίου. Η αντιμετώπιση, για το λόγο αυτό, θα πρέπει να είναι άμεση. Τα αίτια που προκαλούν το έμφραγμα μυοκαρδίου είναι πολύ συγκεκριμένα, τα συμπτώματα όμως διαφέρουν από άτομο σε άτομο.
Ποιες αιτίες προκαλούν το έμφραγμα μυοκαρδίου;
Το έμφραγμα μυοκαρδίου έχει μια κύρια αιτία δημιουργίας και αυτή είναι η απόφραξη των στεφανιαίων αρτηριών. Οι στεφανιαίες αρτηρίες τροφοδοτούν την καρδία με οξυγονωμένο αίμα. Όταν λοιπόν τα κύτταρα που βρίσκονται στους μύες της καρδιάς παύουν να λαμβάνουν την επαρκή ποσότητα οξυγόνου, σταματούν να τη λειτουργιά τους και θανατώνονται. Η απόφραξη των στεφανιαίων αρτηριών προκαλείται από κάποιο θρόμβο, δηλαδή από ποσότητα πηγμένου αίματος μέσα στις στεφανιαίες αρτηρίες, ο οποίος έχει σχηματιστεί λόγω ρήξης της αθηρωματικής πλάκας. Η αθηρωματική πλάκα δημιουργείται από την εγκατάσταση λιπιδίων στο τοίχωμα της καρδιάς. Ο θρόμβος σχηματίζεται όταν αυτή η αθηρωματική πλάκα ραγεί, πάνω στο σημείο της ρήξης και μπορεί να προκαλέσει μέχρι και ολική απόφραξη της αρτηρίας. Η ρήξη της αθηρωματικής πλάκας μπορεί πολλές φορές να συμβεί χωρίς κανένα προειδοποιητικό σημάδι, εντελώς ξαφνικά, ακόμα και αν υπάρχει μικρή στένωση της αρτηρίας.
Τι συμπτώματα παρουσιάζει το έμφραγμα μυοκαρδίου;
Το έμφραγμα μυοκαρδίου δεν προκαλεί τα ίδια συμπτώματα σε όλα τα άτομα, αν και το πιο συνηθισμένο και κοινό σε όλους τους ασθενείς είναι ο πόνος στην περιοχή της καρδιάς, σαν ένα έντονο αίσθημα πίεσης, το οποίο συνοδεύεται από έντονη εφίδρωση και ζάλη. Από τη διάρκεια και την ένταση αυτού του πόνου, μπορούμε να καταλάβουμε και τη βαρύτητα της κατάστασης. Ο πόνος αυτός αντανακλά στον αριστερό ώμο και το χέρι, πίσω από το στέρνο, ο οποίος διαχέεται στην πλάτη, τον αυχένα ακόμα και στη γνάθο και τα δόντια. Πολλές φορές το έμφραγμα μυοκαρδίου προηγείται κρίση στηθάγχης. Σε αυτήν την περίπτωση, ο πόνος είναι είτε συνεχόμενος, είτε διαλείπων.
Πιο αναλυτικά τα συμπτώματα που παρουσιάζει το έμφραγμα μυοκαρδίου είναι τα παρακάτω:
- Πόνοι στο στήθος: Το έμφραγμα μυοκαρδίου παρουσιάζει αρχικά πόνους στο στήθος, αν και όχι σε όλα τα άτομα. Δημιουργεί το αίσθημα άσκησης πίεσης στην περιοχή του.
- Δύσπνοια: Σημάδι επερχόμενου εμφράγματος θεωρείται η αναπνοή που κόβεται κατά τη σωματική άσκηση και δεν υποχωρεί μετά το τέλος της. Επίσης, το ίδιο θεωρείται και όταν η δύσπνοια εμφανίζεται και σε κατάσταση ηρεμίας.
- Συνεχής εφίδρωση: Η εφίδρωση εμφανίζεται, διότι λόγω της απόφραξης των αρτηριών, η κυκλοφορία του αίματος έχει περιοριστεί. Η εφίδρωση είναι μια αντίδραση του οργανισμού σε αυτό το γεγονός, αφού προσπαθεί να κρατήσει τη θερμοκρασία του σώματος στα φυσιολογικά επίπεδα.
- Έντονη κόπωση: Στο έμφραγμα μυοκαρδίου είναι συχνό φαινόμενο το αίσθημα κούρασης κατά την άσκηση, είτε έντονη είτε ήπια.
- Δυσπεψία, ναυτία, εμετοί: Εάν δεν υπάρχει γαστρεντερικό πρόβλημα, αυτά τα συμπτώματος μπορούν να θεωρηθούν σημάδια καρδιακού προβλήματος
- Πόνοι σε διάφορα σημεία του σώματος: Μπορεί να εμφανιστούν ενοχλήσεις στην άνω κοιλιακή χώρα, το λαιμό, την πλάτη
Το έμφραγμα μυοκαρδίου παρουσιάζει συμπτώματα, τα οποία εμφανίζονται αρχικά στη διάρκεια της σωματικής άσκησης και αργότερα ακόμα και κατάσταση ηρεμίας.
Ποιοι παράγοντες πυροδοτούν το έμφραγμα μυοκαρδίου;
Οι παράγοντες που πυροδοτούν ένα έμφραγμα μυοκαρδίου χωρίζονται σε ελεγχόμενους και μη ελεγχόμενους παράγοντες. Οι μεν πρώτοι μπορούν με τις κατάλληλες οδηγίες και αγωγή να τεθούν υπό έλεγχο, ενώ οι δε δεύτεροι δεν μπορούν να αλλάξουν καθώς είναι κυρίως παράγοντες κληρονομικοί. Πιο αναλυτικά, οι ελεγχόμενοι παράγοντες είναι οι εξής:
- Η έλλειψη σωματικής άσκησης: Βοηθά την υγεία του ατόμου γενικά
- Η ανθυγιεινή διατροφή: Οι πλούσιες σε λίπη τροφές λειτουργούν αρνητικά για την υγεία του ατόμου, όπως επίσης και η έλλειψη νερού και η μικρή κατανάλωση φρούτων και λαχανικών
- Η παχυσαρκία: Αυξάνει τις πιθανότητες εμφράγματος
- Το κάπνισμα: Το κόψιμο του καπνίσματος μειώνει σημαντικά τις πιθανότητες ώστε να μην παρουσιαστεί έμφραγμα μυοκαρδίου
- Η υπέρταση: Είναι ένας από τους πιο επικινδύνους παράγοντες για καρδιαγγειακά επεισόδια
- Ο διαβήτης: Άτομα με διαβήτη έχουν μεγάλες πιθανότητες εμφάνισης εμφράγματος
- Η υψηλή χοληστερίνη: Η υψηλή χοληστερόλη δημιουργεί πολλές φορές αθηρωματικές πλάκες και κατά συνέπεια στεφανιαία νόσο.
- Το άγχος και η έντονη ψυχολογική πίεση: Λειτουργούν επιβαρυντικά στην εμφάνιση εμφράγματος και στη γενικότερη υγεία του ατόμου.
Οι μη ελεγχόμενοι παράγοντες είναι οι παρακάτω:
- Το φύλο: Με τους άντρες να έχουν μεγαλύτερα ποσοστά εμφάνισης εμφράγματος από τις γυναίκες
- Η ηλικία: Σε μεγαλύτερες ηλικίες ο κίνδυνος εμφράγματος αυξάνεται
- Η κληρονομικότητα: Εάν μέλος της οικογενείας έπασχε από στεφανιαία νόσο, οι πιθανότητες εμφράγματος είναι μεγαλύτερες.
Πώς διαγιγνώσκεται το έμφραγμα μυοκαρδίου;
Η διάγνωση του εμφράγματος γίνεται αρχικά με τη λήψη του ιατρικού ιστορικού του/της ασθενούς και ύστερα με τις απαραίτητες εξετάσεις. Η πρώτη και σημαντική εξέταση είναι το ηλεκτροκαρδιογράφημα. Με το ηλεκτροκαρδιογράφημα διερευνάται το μυοκάρδιο και μπορούμε να δούμε ποιο σημείο του ξεκίνησε και πώς εξελίσσεται. Ακόμα, το ηλεκτροκαρδιογράφημα μπορεί να εντοπίσει τη νέκρωση που έχει προκληθεί από το έμφραγμα του μυοκαρδίου και να καταγράψει τις βλάβες και επιπλοκές του. Η αμέσως επόμενη εξέταση είναι οι εξετάσεις αίματος. Από τα αποτελέσματα των επιπέδων ορισμένων ενζύμων του αίματος, μπορούμε να καταλάβουμε πόσο μεγάλη είναι η βλάβη στην καρδιά, καθώς κατά τη διάρκεια του εμφράγματος τα κύτταρα του μυοκαρδίου απελευθερώνουν συγκεκριμένες ποσότητες ενζύμων στο αίμα. Τέλος, μπορεί να πραγματοποιηθεί και αγγειογραφία, ώστε να ελέγξουμε τη στένωση των στεφανιαίων αρτηριών.
Ποιες θεραπείες υπάρχουν για το έμφραγμα μυοκαρδίου;
Η θεραπεία του εμφράγματος του μυοκαρδίου μπορεί να ξεκινήσει με τη χορήγηση ειδικών φαρμάκων, όπως τα θρομβολυτικά και τα αντιπηκτικά. Τα θρομβολυτικά φάρμακα βοηθούν στη διάλυση του θρόμβου που φράζει την αρτηρία. Τα αντιπηκτικά, όπως είναι η ασπιρίνη, μειώνουν τις πιθανότητες δημιουργίας καινούριων θρόμβων. Εάν η φαρμακευτική αγωγή δεν είναι αρκετή για την αντιμετώπισή του, τότε μπορούν να εφαρμοστούν και πιο επεμβατικές μέθοδοι, όπως είναι ο καρδιακός καθετηριασμός ή κάποια χειρουργική επέμβαση, όπως η αορτοστεφανιαία παράκαμψη ( bypass ). Ο καρδιακός καθετηριασμός εντοπίζει την αρτηρία που έχει πληγεί και στη συνέχεια επισκευάζεται. Από την άλλη το bypass οδηγεί τη ροή του αίματος γύρω από το σημείο της στένωσης, βρίσκοντας στην ουσία άλλο τρόπο μεταφοράς του αίματος στην καρδία.
Πρώτες βοήθειες σε περίπτωση που κάποιος πάθει έμφραγμα μυοκαρδίου μπροστά μας
Οι παρακάτω οδηγίες ακολουθούνται σε περίπτωση που κάποιο άτομο πάθει έμφραγμα μυοκαρδίου μπροστά μας:
- Καλούμε άμεσα το ασθενοφόρο ή προσκομίζουμε τον/.την ασθενή στα κοντινότερα επείγοντα περιστατικά
- Χαλαρώνουμε τα ρούχα του/ της ασθενούς και του ζητάμε να μείνει σε απόλυτη ακινησία, έτσι ώστε να μην κουράζεται η καρδιά. Εάν το άτομο πάσχει από κάποια μορφής καρδιοπάθεια και έχει υπογλώσσια χάπια, πρέπει να τα πάρει αμέσως αλλιώς δίνουμε ασπιρίνη. Η ασπιρίνη καλύτερο είναι να μασηθεί για να απορροφηθεί γρηγορότερα από τον οργανισμό. Εμποδίζει την πήξη του αίματος και βοηθά στην αποκατάσταση της ροής του μέσα στη φραγμένη αρτηρία. Την ασπιρίνη δεν θα πρέπει να την λάβουν άτομα, τα οποία πάσχουν από πεπτικά προβλήματα και είναι αλλεργικά σε αυτήν.
- Σε περίπτωση το έμφραγμα μυοκαρδίου οδηγήσει σε κατάσταση όπου που ο/η ασθενής χάσει τις αισθήσεις του/της, χρησιμοποιείστε καρδιοαναπνευστική ανάνηψη, κατά την οποία εκτελούνται μαλάξεις στο στέρνο και τεχνητή αναπνοή.